CIEKAWE ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY DANYMI NA MAPACH

W pierwszej części artykułu na podstawie danych Esri MB Research przeanalizowaliśmy wybrane zjawiska społeczno-ekonomiczne: poziom siły nabywczej, strukturę wielkościową gospodarstw domowych oraz wydatki na używki. Natomiast w dzisiejszym wpisie postaramy się poszukać regionalnych zależności pomiędzy tymi wskaźnikami. Spośród wielu metod prezentacji zależności pomiędzy różnymi wskaźnikami, jedną z naszych ulubionych jest kartogram złożony.

Jak powstaje kartogram złożony (multivariate map)?

W polskiej kartografii nie ma popularnego zamiennika pojęcia "multivariate map" lub "bivariate map" (w przypadku dwóch zmiennych). W literaturze naukowej najczęściej można spotkać się z pojęciem "kartogramu złożonego" lub kartogramu dwuzmiennego. My będziemy posługiwać się nazwą mapy dwuwymiarowej, która jest kalką językową angielskiego bivariate map, ale dobrze oddaje sens tego pojęcia. Jest to mapa tematyczna, która umożliwia zestawienie oraz porównanie wartości dla dwóch odrębnych zjawisk z wykorzystaniem skali barw zestawionej w postaci macierzy. Schemat tworzenia legendy dla mapy dwuwymiarowej widać poniżej:

Ostatecznie otrzymujemy legendę:

Przykładowo, kolor znajdujący się w prawym górnym rogu macierzy będzie symbolizować na mapie względnie wysoką wartość pierwszej i drugiej zmiennej, natomiast kolor w lewym dolnym rogu ich względnie niską wartość. Warto podkreślić w tym przypadku słowo "względnie", ponieważ rozpatrujemy wartości danego wskaźnika bezpośrednio w porównaniu do drugiego. Natomiast gdyby ten sam wskaźnik był prezentowany samodzielnie, wcale nie musiałby być interpretowany jako niski lub wysoki.

Siła nabywcza a wielkość gospodarstwa domowego

Z mapy wynika, że obszary o względnie wysokiej sile nabywczej per capita, lecz statystycznie najmniejszej liczbie osób w gospodarstwie są zlokalizowane przede wszystkim w dużych aglomeracjach, ale także w zachodniej części województwa zachodniopomorskiego i wschodniej podlaskiego. Natomiast w województwie małopolskim, podkarpackim, południowej części województwa lubelskiego i zachodniej części podlaskiego występują gminy, które charakteryzują się względnie niską siłą nabywczą, a zarazem statystycznie wysoką liczbą osób w gospodarstwie domowym. Możemy tutaj dostrzec pewną zbieżność pomiędzy tą zależnością, a granicami historycznymi.

Siła nabywcza a wydatki na używki

Poniższe mapy prezentują zależności pomiędzy siłą nabywczą a wydatkami na używki (napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe) per capita. Względnie najniższym poziomem siły nabywczej i najniższymi wydatkami na używki per capita charakteryzują się m.in. regiony zachodniego Podlasia, południowej Lubelszczyzny, Podkarpacia oraz południowej Małopolski. Aby zapoznać się z mapami skorzystaj z przełączników po lewej i prawej stronie.

Wydatki na tytoń a wydatki na alkohol

Poniższa mapa przedstawia zależność między wydatkami na wyroby tytoniowe a wydatkami na napoje alkoholowe w przeliczeniu na mieszkańca. Widzimy, że obszary o względnie wysokich wskaźnikach obejmują miasta wojewódzkie - m.in. Warszawę, Łódź, Wrocław, Olsztyn, Poznań, Łódź i Kraków i otaczające je gminy oraz znaczną część woj. śląskiego, czyli generalnie regiony o wysokiej sile nabywczej. Ponadto podobne zjawisko możemy zaobserwować w południowo-wschodniej części woj. podlskiego i Śląska. Obszary o względnie niskich wydatkach to np. gminy położone w południowej części Małopolski i Podkarpacia oraz zachodnia część Podlasia.

Wydatki na alkohol a wydatki na produkty medyczne

Poniższa mapa ukazuje zależność pomiędzy wydatkami na napoje alkoholowe a wydatkami na produkty medyczne w przeliczeniu na mieszkańca. Podobnie jak na poprzedniej mapie, obszary o względnie wysokich wskaźnikach obejmują miasta wojewódzkie oraz otaczające je gminy. Analogiczna zależność występuje również w rejonie województwa śląskiego. Z kolei obszary o względnie niskich wydatkach to np. gminy położone w południowej części Małopolski i Podkarpacia oraz zachodnia część Podlasia.