DOSTĘPNOŚĆ OBSZARÓW ZIELENI PUBLICZNEJ W WARSZAWIE

Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Plan Ogólny Gminy może określać gminne standardy dostępności infrastruktury społecznej, w tym dostęp do obszarów zieleni publicznej. Wg definicji z wspomnianej ustawy, obszar zieleni publicznej to teren pokryty roślinnością, który wyposażony jest w infrastrukturę techniczną i rekreacyjną, a jego minimalna powierzchnia wynosi 0,05 ha. Jest nim w szczególności park, zieleniec, ogród jordanowski lub ogród zabytkowy. Obszar zieleni publicznej nie obejmuje zatem zieleni towarzyszącej drogom, budynkom, składowiskom, lotniskom, dworcom kolejowym oraz obiektom przemysłowym. Jest on własnością jednostki samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa. Obszarem zieleni publicznej może być również las, zgodnie z definicją zawartą w ustawie o lasach.

Ustawa nie określna precyzyjnie, co powinno być źródłem danych do wyznaczenia obszaru zieleni publicznej. Niektóre osoby mogłyby stwierdzić, że najlepsza do tego celu byłaby mapa zasadnicza lub ewidencyjna, ponieważ zawiera kontury użytków, jednak często zdarza się, że teren który jest de facto zielenią publiczną został oznaczony np. jako użytek B (tereny mieszkaniowe), ponieważ obejmuje on również zieleń pomiędzy budynkami. Dlatego naszym zdaniem lepiej korzystać z innych źródeł danych, które omawiamy poniżej.

Na podstawie danych pochodzących z Mapy Koron Drzew oraz Bazy Danych Obiektów Topograficznych postanowiliśmy wyznaczyć obszary zieleni publicznej na terenie Warszawy oraz w promieniu do 5 km poza granicami miasta. W analizie wzięliśmy pod uwagę następujące klasy obiektów pochodzące z bazy BDOT10k:

• Teren leśny i zadrzewiony – las, zagajnik, zadrzewienie
• Roślinność krzewiasta
• Roślinność trawiasta

Skupiska zieleni zostały odpowiednio wyselekcjonowane pod względem powierzchni (min. 0,05 ha) oraz tego, czy znajdują się na działce należącej do jednostki samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa. W kolejnym etapie zostały odfiltrowane tereny, które znajdują się w odległości do 5 metrów od dróg i jezdni, budynków, składowisk odpadów, lotnisk, dworców kolejowych oraz kompleksów przemysłowo-gospodarczych.

Pierwsza mapa przedstawia zasięg obszarów zieleni publicznej o minimalnej powierzchni 0,05 ha. Na terenie miasta obszary zostały wyznaczone na podstawie Mapy Koron Drzew oraz wybranych klas z Bazy Danych Obiektów Topograficznych, tj. roślinności trawiastej oraz roślinności krzewiastej. Z kolei do wyznaczania terenów zieleni publicznej w promieniu do 5 km od granicy miasta wykorzystano wyżej wymienione 3 klasy obiektów z bazy BDOT10k. Łączna powierzchnia takich obszarów wynosi 176,8 km².

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym określadostęp do obszarów zieleni publicznej jako położenie działki ewidencyjnej w odległości nie większej niż 1500 m od obszarów zieleni publicznej o minimalnej powierzchni 3 ha oraz nie większej niż 3000 m od obszarów zieleni publicznej o minimalnej powierzchni 20 ha. Odległość ta liczona jest jako droga dojścia ogólnodostępną trasą dla pieszych od granicy tej działki.

Wykorzystując analizy sieciowe, dane zawierające lokalizację obszarów zieleni publicznej i dane OpenStreetMap, postanowiliśmy wyznaczyć strefy dostępności pieszej, które określają odległość, jaką trzeba pokonać do obszarów zieleni publicznej, zgodnie z definicją zawartą w ustawie. Pierwszym etapem było wyznaczenie obszarów o minimalnej powierzchni 3 ha oraz 20 ha.

W kolejnym kroku wyznaczono strefy dostępności pieszej w zasięgu 1500 m oraz 3000 m od obszarów zieleni publicznej (w wariancie 3 i 20 ha).

Jak wynika z analizy większość powierzchni stolicy ma dostęp do obszarów zieleni publicznej wg definicji z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Istotny jest jednak właściwy dobór źródła danych do wyznaczenia tych terenów. Baza Danych Obiektów Topograficznych  10k wydaje się bym optymalnym wyborem, ale wzbogacenie jej o dodatkowe dane (np. Mapę Koron Drzew, jak w omawianym przykładzie Warszawy) zwiększa wiarygodność analizy. Warto mieć na uwadze tego typu niuanse, bo często mogą one decydować o tym, czy dana działka może zostać zabudowana, czy też nie.